SIBO (Small Intestinal Bacterial Overgrowth)

Oznacza nic innego jak zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego. Spowodowany jest zaburzeniem w ilości i składzie mikrobioty jelitowej.

OBJAWY

Gdy dochodzi do przerostu bakterii w jelicie cienkim, wiąże się to z nieprzyjemnymi objawami, takimi jak:

• wzdęcia, uczucie pełności

• bóle brzucha

• biegunka, zaparcia, gazy, zaburzenie rytmu wypróżnień

• objawy skórne

• objawy złego wchłaniania

• bóle stawów

• zespół przewlekłego zmęczenia, osłabienie

Poza wymienionymi objawami SIBO z czasem może wiązać się z występowaniem biegunki tłuszczowej, niedoborami witamin A, D, E i B12 wynikających ze złego wchłaniania, które pogłębiają się wraz z niedożywieniem i spadkiem masy ciała. Co ciekawe nie zauważa się niedoborów witaminy K, ponieważ bakterie wywołujące SIBO są zdolne do produkcji tej witaminy.

Warto jednak zaznaczyć, że same objawy nie mogą być podstawą do rozpoznania SIBO i uzasadnieniem do wdrożenia leczenia farmakologicznego. Dlatego też w celu diagnozy SIBO należy wykonać odpowiednie badania diagnostyczne.

DIAGNOZA – TESTY DIAGNOSTYCZNE

Problemem w diagnostyce SIBO to, że wciąż nie ma metody, która w 100% potwierdziłby występowanie SIBO. Jednak wyróżnia się kilka metod, na podstawie których można podejrzewać SIBO. Zastosowanie w przeroście flory bakteryjnej mają:

• badanie mikrobiologiczne treści jelita cienkiego i stwierdzenie większej liczby niż 105 bakterii w 1 γ lub 1 ml treści jelitowej (badanie inwazyjne, chociaż uważane za złoty standard)

• najbardziej popularne i zarazem wiarygodne - wodorowe testy oddechowe z użyciem glukozy bądź laktulozy (polegają na pomiarze wodoru oraz metanu w wydychanym powietrzu po rozkładzie glukozy/laktulozy przez bakterie)

• testy oddechowe z substancjami zawierającymi znakowany węgiel C13 lub C14 (polegają na pomiarze wydychanego CO2 po rozkładzie substancji znakowanych węglem)

• test z p-aminobenzenem ( polega na dekoniuga-cji kwasów żółciowych przez mikroorganizmy)

Jednak poza testami stricte do oceny składu i ilości mikroflory jelitowej warto zwrócić uwagę, iż przyczyną dolegliwości może być poza SIBO dodatkowy czynnik. W momencie gdy testy na SIBO okażą się pozytywne warto wykonać diagnostykę dodatkową w celu znalezienia przyczyny SIBO.

Badania dodatkowe obejmują badanie na:

• pasożyty

• kandydozę

• choroby żołądka

• Helicobacter Pylory

Wymienione badania to 4 najczęstsze przyczyny SIBO, bez których wyleczenia jest mniejsza szansa na wyleczenie SIBO.

LECZENIE

Aby leczenie SIBO przynosiło pożądane efekty leczenie należy zacząć od terapii przyczyny, a dopiero później rozpracować plan leczenia SIBO.

Leczenie może być oparte na:

• antybiotykach ziołowych

• alternatywnych dietach oraz suplementacji (głównie Ca, Mg, B12, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach)

• diecie elementarnej

• antybiotykoterapii

Często skojarzenie kilku metod leczenia, przynosi u pacjentów lepsze rezultaty.

DIETA LOW FODMAP

Leczenie niefarmakologiczne SIBO najczęściej opiera się na wprowadzeniu diety LOW FODMAP natomiast warto zaznaczyć, iż nie jest to dieta na całe życie. Dieta ta składa się z III etapów.

W I etapie diety eliminuje się na 6–8 tygodni produkty zawierające duże ilości FODMAP i zastępuje się je produktami z niską zawartością FODMAP. Po tym czasie w miarę ustępowania objawów przechodzi się do IIetapu, w którym dietę należy stopniowo rozszerzać (biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję) o produkty zawierające więcej FODMAP. III etap to personalizacja diety z eliminacją pokarmów wywołujących objawy.

ZALECENIA

1. Poza eliminacją produktów wymienionych w tabeli produktami istotną rolę w tej diecie odgrywa także czytanie składu gotowych produktów i potraw. Często do tego typu produktów dodawane są produkty takie jak np. cebula, czosnek czy słodziki, które w diecie LOW FODMAP należy wyeliminować.

2. Zalecana jest eliminacja z diety produktów zawierających gluten – pszenica, żyto, jęczmień, owies. Należy wybierać produkty gryczane, ryżowe, skrobiowe.

3. Zalecana jest eliminacja z diety produktów zawierających w swoim składzie laktozę – mleko i produkty mleczne, nabiał. Należy wybierać produkty bezlaktozowe lub dozwolone roślinne zamienniki.

4. Pamiętaj o nawodnieniu – wypijaj minimum 2 litry płynów dziennie. Wskazane jest picie wody, oraz inny. Należy ograniczyć mocną kawę oraz herbatę, napoje typu zero oraz gazowe i alkohol.

5. Zrezygnuj z gumy do życia, gotowych deserów zawierających w swoim składzie słodziki, których nazwa kończy się na -ol (np. erytrytol, ksylitol)

6. Należy zwrócić uwagę również na produkty zawierające dodatek syropu glukozowo-fruktozowego: słodycze i wyroby cukiernicze, jogurty, soki, musztardy, keczup i inne gotowe sosy.

7. Zaleca się ograniczenie tłuszczu z diety. Nadmierne spożycie wysokotłuszczowej żywności może nasilać objawy IBS.

8. Dodatkowo należy unikać potraw zawierających ości, kości, chrząstki

9. Ważne może okazać się również włączenie do diety probiotyków i prebiotyków.

PRODUKTY LOWFODMAP/ MIDFODMAP/ HIHGFODMAP

NAZWA PRODUKTU LUB POTRAWY	DOZWOLONE = LOW FODMAP	DOZWOLONE W NIEWIELKICH ILOŚCIACH	PRZECWISKAZANE = HIHG FODMAP
​PRODUKTY ZBOŻOWE	pieczywo bezglutenowe, mąka orkiszowa, chleb orkiszowy na zakwasie, płatki ryżowe, mąka owsiana, płatki owsiane, makaron bezglutenowy, ryż, proso, gryka, kasza jaglana, kasza gryczana palona, mąka gryczana, ryżowa, jaglana, ziemniaczana, makaron gryczany, ryżowy, jaglany, płatki ryżowe, jaglane, quinoa – komosa ryżowa,	Wafle ryżowe <40g Wafle kukurydziane <40g żyto,	pieczywo żytnie, makarony żytnie, pełnoziarniste, chleb orkiszowy na zakwasie, produkty pszenne, pieczywo pszenne, makarony pszenne płatki śniadaniowe pszenne z suszonymi owocami,
MLEKO I PRODUKTY MLECZNE	Fermentowane produkty mleczne bez laktozy – kefir, jogurt, ser (szwajcarski, cheddar, parmezan, mozzarella), ser brie, ser camembert, mleko migdałowe, mleko ryżowe, sojowe, masło, masło orzechowe, margaryna roślinna	Parmezan < 20g Mleko kokosowe z puszki < 120g Napój owsiany < 150g	twaróg, delikatne sery (mascarpone, ricotta), mleko skondensowane, jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), kwaśna śmietana, bita śmietana, mleko sojowe,
JAJA	gotowane na miękko, w koszulkach, potrawy z jaj przygotowywane na parze: jajecznica, jaja sadzone, omlety, żółtko do zaprawiania zup		smażone na tłuszczu,
MIĘSO, WĘDLINY, RYBY	Mięso – indyk, kurczak, cielęcina, jagnięcina, wołowina, wieprzowina, ryby, owoce morza, drób, jaja, tofu		nasiona roślin strączkowych: soczewica, ciecierzyca, fasola, soja
​WARZYWA	marchew, pomidory, ogórki, papryka, kapusta chińska, kiełki bambusa, seler, kukurydza, bakłażan, sałata masłowa, sałata lodowa, pietruszka, dynia, kabaczek, szczypior, boćwina, rukola, jarmuż, roszponka	Batat – 70g, kapusta biała (<150g), czerwona (<142g) pekińska,	cebula, szparagi, karczochy, brokuły, kalafior, patisony, brukselka, soczewica, groszek zielony, pory, buraki ćwikłowe, kapusta, grzyby, koper włoski, czosnek
OWOCE I ORZECHY	banany, winogrona, kiwi, mandarynki, pomarańcze, ananasy, grejpfruty, cytryny, jagody, truskawki orzechy włoskie, migdały, orzeszki ziemne, orzeszki piniowe, orzechy makadamia, ziarna sezamu, pestki dyni, nasiona słonecznika (wszystkie powyższe w ilości 1 małej garści), orzechy arachidowe, masło orzechowe,	Awokado < 20g Borówki < 70g Jagody < 70g Maliny <90g Orzechy brazylijskie < 50g orzechy pekan <100g orzechy pini <100g pestki dyni < 100g nasiona słonecznika <70g orzechy włoskie <135g masło migdałowe <35g	jabłko, gruszka, mango, gruszka chińska, arbuz, nektarynka, brzoskwinie, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki orzechy nerkowca, pistacje
​CUKIER I SŁODYCZE	cukier biały, cukier puder, syrop klonowy, aspartam, stewia, sacharyna		syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy (high fructose corn syrup – HFCS), słodziki (sorbitol, mannitol, maltitol, ksylitol, erytrytol)

PODSUMOWUJĄC

Podstawą skutecznego leczenia SIBO jest odpowiednio przeprowadzona diagnostyka. Na jej podstawie powinna być dobrana strategia leczenia i dietoterapia. Najskuteczniejszym sposobem okazuje się łączenie farmakoterapii i odpowiedniego planu żywienia.

Jeśli masz SIBO, nie wiesz co robić i szukasz wsparcia żywieniowego zapraszam do kontaktu!

Jednodniowy jadłospis dieta LOW FODMAP – ETAP I

Śniadanie – Ryżanka z malinami i migdałami

460 kcal/ 24gB/ 9gT/ 72gW

SKŁADNIKI:

• 50g ryżu

• 250ml mleka bezlaktozy

• 5g miodu

• 75g skyra bez laktozy

• 70g (garść) malin

• 10g migdałów

Ryż ugoruj na mleku ok. 20 minut, do uzyskania pożądanej miękkości. Do ryżu dodaj miód oraz jogurt i całość wymieszaj. Podawaj z malinami i orzechami.

II śniadanie – Czekoladowy mus

340 kcal/ 19gB/ 12gT/ 44gW

SKŁADNIKI:

• 60g banana

• 75g jogurtu bez laktozy

• 90g tofu naturalnego

• 10g kakao

• 5g miodu

• 2 wafle ryżowe

Wszystkie składniki zblenduj. Podawaj z waflami ryżowymi.

Obiad – Spaghetti z bakłażanem

604 kcal/ 40gB/ 20gT/ 68gW

SKŁADNIKI:

• 80g makaronu gryczanego

• 120g bakłażana

• 1 pomidor czerwony

• 5g oliwy z oliwek

• 140g mozzarelli light

• Przyprawy: sól, pierz, oregano, bazylia,

Makaron ugotuj według instrukcji na opakowaniu. Bakłażan pokrój w kostkę, skrop oliwą i delikatnie posól. Przełóż do naczynia żaroodpornego i piecz ok. 20 minut w 180 stopniach. Pomidor i mozzarellę pokrój w kostkę. Do gotowego bakłażana dodaj pomidor, makaron, ser i całość dopraw. Zapiekaj ok. 10 minut.

Kolacja - Kanapki z pastą jajeczną

450 kcal/ 23gB/ 16gT/ 58gW

SKŁADNIKI:

• 60g (2 kromki) chleba bezglutenowego (np. gryczany)

• jajko

• 75g serka wiejskiego bez laktozy

• 15g majonezu lekkiego

• 4 rzodkiewki

Jajko ugotuj na twardo (ok. 8 minut). Rzodkiewkę pokrój na plastry. Ugotowane jajko rozgnieć widelcem, wymieszaj z majonezem i serkiem wiejskim. Pieczywo posmaruj serkiem, dodaj kawałki rzodkiewki.

PIŚMIENNICTWO:

1. Lisowska A. Przerost bakteryjny jelita cienkiego (SIBO) - znaczenie mikrobioty jelitowej. 2020

2. Jabłkowski, Maciej, Jolanta Białkowska-Warzecha, and Aleksandra Jabłkowska. "Zespół rozrostu bakteryjnego–SIBO. Jak go diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych?." Lekarz POZ 8.1 (2022).

3. Jabłkowski, Maciej. "SIBO z perspektywy lekarza-diagnostyka, leczenie i zapobieganie zgodnie z najnowszymi wytycznymi." Food Forum-czasopismo eksperckie o zdrowym odżywianiu. No. 2. 2022.

4. Gwozdowski, Kamil, Aneta Gwozdowska, and Leokadia Bąk-Romaniszyn. "Zespół rozrostu flory bakteryjnej jelita cienkiego (SIBO)-przyczyny, diagnostyka, leczenie." Gabinet Prywatny 25.4-5 (2018).